Blokzijl, parel aan de havenkolk

Blokzijl kan nu pronken met de fraaie gevels, 100 jaar geleden was dat wel anders

Oktober is de maand van de Geschiedenis. Overal worden activiteiten georganiseerd rond een en hetzelfde thema. Dit jaar was het centrale thema: Opstand.

De gemeente Steenwijkerland koos Blokzijl als voormalige stad aan de Zuiderzee uit om hier de Dag van de Geschiedenis luister bij te zetten. Het straatbeeld rond de Havenkolk plaatst iedere bezoeker direct terug in de tijd: fraaie woningen en gevels, de geschiedenis is aan de jaartallen op de panden af te lezen. Veel van deze woningen aan de Bierkade, Kerkstraat en Noorderkade zijn in de 17e eeuw gebouwd. De glorietijd van Blokzijl. Een gevolg van de rijkdom was het naar Amsterdams voorbeeld bouwen van grachtenpanden. 

Die glorietijd van Blokzijl liep aan het eind van ded 18e eeuw af en het stadje sliep in en de fraaie woningen raakten in verval. Medio 1920 heeft de toenmalige burgemeester van Blokzijl contact gezocht met Vereniging Hendrick de Keyser in Amsterdam. De vereniging was net opgericht (1918) en stelde zich ten doel om beeldbepalende panden van de ondergang te redden en te herstellen in de oude glorie. 

Panden werden voor 3.000 gulden te koop aangeboden en Hendrick de Keyser heeft op deze manier acht panden verworven aan de Bierkade en de Kerkstraat. Een forse investering voor een jonge vereniging maar met het oog op de toekomst is het een zinvolle besteding gebleken. De woningen worden uitvoerig beschreven in het boek: Huizen in Nederland, Utrecht, Noord-Brabant en de oostelijke provincies, 2000 Zwolle.

Niemand zou zich heden ten dage een ander beeld van de Havenkolk en de historische panden meer voor kunnen stellen. Maar ook de Domineeswal, Oude Verlaat en Rietvink maken deel uit van het fraaie stadsbeeld.

De plattegrond van de vesting Blokzijl is bijzonder: behalve dat de stedelijke bebouwing door de vesting wordt omsloten liggen ook de de Havenkolk en de waterwegen veilig binnen de vesting. Scheepvaartverkeer dat eenmaal vanaf de Zuiderzee door de sluis van de vesting was gevaren was veilig, ook de schutsluis die nu nog steeds noodzakelijk is lag binnen de vesting. Eigenlijk nam al het water een prominente plaats in binnen de vesting Blokzijl. Bij andere Hollandse steden ligt het water buiten de vesting als extra barriere naar de vijand toe: je moet eerst het water als hindernis nemen en dan nog eens de muur of in het geval van Blokzijl de vestingwal die was opgeworpen. Omdat het omringende land lager lag was het vanaf de vesting goed te verdedigen. Ook bij de Opstand van 1672 kon Blokzijl hiermee volstaan. 

Voor wie niet direct naar Blokzijl wil gaan en toch de gevels wil bekijken is er een digitale oplossing: in de Beeldbank van het gemeentearchief Steenwijkerland zijn inmiddels voldoende afbeeldingen te vinden om een beeld te vormen van het hedendaagse Blokzijl met een royale knipoog naar het verleden.

bijdrage geplaatst: 22 oktober 2018

afbeeldingen: auteur