Geluk in Steenwijk rond 1900

Hoe definiëer je Geluk als thema op de Dag van de Geschiedenis? Dit was het thema op zaterdag 21 oktober, de lezingen en modeshow speelde zich af in het huis Ramswoerthe in Steenwijk en was georgansieerd door Vereniging Hendrik de Keijser, eigenaar van het pand sinds 2016, Gemeentearchief Steenwijkerland en Museum Hildo Krop.

Valentijn Carbo, werkzaam bij Vereniging Hendrick de Keyser in Amsterdam, had het relatief eenvoudig om Geluk te benoemen. Kijk om je heen en het Geluk komt je tegemoet in zo'n uitbundig gebouwd woonhuis als Ramswoerthe is. De opdrachtgever J.H. Tromp Meesters (houthandelaar) dacht groot en verfijnd, een woonhuis naar Engels voorbeeld met een tuin, en vanuit het huis een zichtlijn op stad en park. Het huis is voornaam, en daarom ook bijna een eeuw het bestuurlijk centrum van de gemeente Steenwijk geweest vanwege de representatieve uitstraling. Tromp Meesters kon zich veel permitteren en zo kwam er een huis wat tot in detail af was: de fraaie entree (deur en aan beide zijden glas in loodramen), de grote hall, de glas in loodramen en enorme schilderingen op de muren in het trappenhuis, de vele dierenkopjes, de meubelstukken. Aan luxe ontbrak het niet: er was elekctriciteit en telefoon. Hij moet daar samen met zijn gezin dan ook gelukkige momenten hebben gekend, ondanks zijn ziekte. Feesten en partijen werden er met regelmaat gehouden, Tromp Meesters heeft waarschijnlijk nooit lang na hoeven te denken over een bijzonder moment waarop hij weer een bijeenkomst zou kunnen organiseren: de eerste steen, de eerste maaltijd etc. Uit bewaard gebleven correspondentie komt echter ook een beeld naar voren van een strenge vader. Geluk heeft dan hier misschien toch twee kanten. 

Vereniging Hendrick de Keyser (opgericht in Amsterdam in 1918 en inmiddels eigenaar van ruim 400 panden die in het hele land staan van Usquert in Groningen tot Maastricht in Limburg en Middelburg in Zeeland; waaronder ook in Bokzijl, Kuinre en Wanneperveen) wil van Ramswoerthe een Museumhuis maken. Alle panden zijn te huur voor permanente bewoning of voor bijzondere gelegenheden. Begin december wordt het eerste Museumhuis geopend. Ramswoerthe is het eerste Museumhuis. Bij binnenkomst  moet de bezoeker zich ,,thuis" wanen. Ramswoerthe vertelt de geschiedenis van een huis medio 1900. De kamers op de begande grond worden gemeubileerd, de trouwkamer blijft gehandhaafd. In de kas komen in de loop van de tijd weer de planten te staan die Tromp Meesters er gekweekt heeft. De voormalige herenkamer  oogt misschien ,,onaf" maar laat het werk van de Vereniging zien: waar let Hendrick de Keyser op bij het restaureren van een pand. Kleurenonderzoek, behang, muurschilderingen etc. 

In de loop van de jaren volgen er verspreid over het land meerdere Museumhuizen, daarmee wordt het thema ,,Wonen" vanaf de 16e eeuw tot de 20e eeuw inzichtelijk gemaakt.

Steenwijk en Ramswoerthe zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

De tweede lezing ging over Geluk in de buurt Achter de kerk. Jurjen Tiesnitsch, Historische Vereniging Steenwijk, heeft archiefonderzoek gedaan naar dit bijzondere buurtje aan de voert van Sint Clemenskerk, waar nu de Prinsenhof is gebouwd. Vanaf medio 1860 worden er tal van kamers gebouwd, in de notulen van de gemeenteraad komen met regelmaat verzoeken aan de orde om een kamer te bouwen. Mogelijk hebben deze aanvragen voor een deel betrekking op de buurt Achter de kerk. Daar was ruimte om te bouwen. Toch moet er al eerder sprake zijn geweest van woningbouw. In de raadsvergadering van 23 juni 1852 worden de 12 wijken van het Steenwijk van dat moment vastgesteld met bijbehorende begrenzing. Wijk 9 beslaat de: Fruithofsteeg, Grote Kerkhof en de woningen bij de Grote Kerk (Sint Clemenskerk). Deze wijk staat later bekend als ,,Achter de Kerk". Het gaat om eenvoudige huizen met een afmeting van 4,3 x 3,4 m. (inderdaad de grootte van een kamer, een groot huis had twee kamers). Dat bracht met zich mee dat de bevolking allemaal in dezelfde situatie verkeerde: arm en toch rijk. Met een paar cent moest je alles zien te doen: huishuur (plm. 1 gulden per week, en verder was alles in het dagelijks leven vrijwel allemaal centenwerk). Het Vrijthof was het dorpsplein van de buurt, hier zat je op een mooie zomeravond. De sociale cohesie moet er groot zijn geweest, je was er voor elkaar. In het buurtje waren ook verschillende winkeltjes, of je kreeg een partijtje vis aangeboden en verkocht dat zelf weer door. In zekere zin kon je met de kleine dingen ook gelukkig zijn. 

Het bordes aan de achterzijde van Ramswoerthe leent zich uitstekend voor het houden van een modeshow.  Tien dames lieten de ontwikkelin van hoepelrok tot de burgerkleding van medio 1930 zien. De eerste bewoners van Ramswoerthe zouden zich zo gekleed kunnen hebben, stijlvol en volgens de geldende etiquette. 

Bijdrage geplaatst: 21 oktober 2017

Afbeeldingen: auteur