Onmin over een voetpad in het veld

In februari 1873 vergadert de gemeenteraad van Steenwijk over een lijvig document dat opgesteld is door Gedeputeerde Staten van Overijssel. Het rapport moet een einde maken aan een al wat langer slepende kwestie: het gebruik van een voetpad.

De gemeente Steenwijk heeft eerder een inventarisatie gemaakt van alle wegen en voetpaden die in de gemeente aanwezig zijn en ook daadwerkelijk worden gebruikt. Vooral met voetpaden is dat van belang om op te merken. De legger van wegen en voetpaden wordt ter inzage gelegd en iedereen kan bezwaar maken. Wicher van der Kolk, veehouder, maakt van die mogelijkheid gebruik. Hij wijst er op dat op de legger een voetpad staat dat over zijn pas verworven land loopt. Zijn verzoek is om dat pad van de legger af te halen. Daarmee zou het van een openbaar toegankelijk pad in een niet openbaar toegankelijk pad veranderen. De gemeente Steenwijk gaat niet in op dat verzoek en dan richt Wicher van der Kolk zich tot Gedeputeerde Staten. Die pakken het werk grondig aan en schrijven een uitgebreid rapport, de conclusie moet zijn dat Van der Kolk bot vangt. Het pad blijft op de legger staan.

In 1873 lopen er een paar rechtssystemen naast elkaar: Frans recht (opgesteld door Napoleon in 1811) en Nederlands recht nadat Nederland een Souverein Koninkrijk was geworden. In de behandeling van het bezwaarschrift wordt uitvoerig gebruik gemaakt van beide rechtssystemen om Van der Kolk er haarfijn op te wijzen dat hij niet eigenzinnig over het wel of niet gebruiken van een openbaar toegankelijk pad kan beslissen. Sterker nog er wordt zelfs verwezen naar Romeins recht, het zogenaamde gewoonterecht.

Zonder in het hele rechtssysteem te belanden wordt er ook op de feitelijke situatie tijdens het moment van de aankoop gewezen. Iedereen in Steenwijk wist dat er over de bedoelde percelen een voetpad liep, ook Van der Kolk behoorde dat te weten. Een tweede wapenfeit is dat het bedoelde pad niet zomaar een wandelpad is geweest voor een ,,ommetje" maar dat het een gericht voetpad was in de zin van een kerkpad. Simpelweg de kortste wandelroute van het buitengebied naar de kerk in dit geval die van Steenwijk en waarschijnlijk de Sint Clemens. Het pad liep van Steenwijk naar Het Verlaat en was daarmee de ontsluitingsroute voor de bewoners van het buurtschap. Niet zomaar een pad. 

Klapper op de vuurpijl is dat Gedeputeerde Staten in navolging van de gemeente Steenwijk er op wijst dat Van der Kolk al eerder het recht in eigen hand heeft genomen door een ander pad te onttrekken aan het normale dagelijkse gebruik. Dat gebeurde nog voordat de wegenlegger was opgesteld en door de gemeenteraad was vastgesteld. De legger dient als officiëel document om aan te tonen welke paden er zijn waar gebruik gemaakt van kan worden en die niet zomaar onttrokken kunnen worden aan de maatschappelijke functie die een dergelijk pad vervult. 

Het onderhavige pad is niet meer te terug te vinden. De tijd heeft de sporen uitgewist. Er zijn een paar aanknopingspunten: in de reactie van Gedeputeerde Staten gaat het over een pad dat over de Paasweide loopt en het is de verbinding tussen Steenwijk en Het Verlaat. De Paasweide is na de bouw van de villa Ramswoerthe in gebruik genomen als tuin en park. Het park is nog steeds openbaar toegankelijk als wandelgebied maar de paden in het park hebben hun bestemming van kerkpad verloren. De Paasweide ontleent de naam aan het gebruik met name op de Tweede Paasdag (Pasen, feest van de Opstanding) om gezamenlijk na de kerkdienst naar de Paasweide te gaan. 

Op de twee afbeeldingen staat een onverhard pad, het is niet het pad over het land van Van der Kolk, dat valt niet meer te reconstruren na de aanleg van het park bij Ramswoerthe. Het pad op de eerste afbeelding  (Halfweg) is ook breder en langer dan het pad, dat was slechts plm. 2 meter breed en 290 meter lang. Achteraf zou je je af kunnen vragen waar maakte Van der Kolk zich zo druk over? Had hij slechte ervaringen met  voetgangers, of wilde hij rust op zijn land. De tweede afbeelding is de Lange Middenweg in Zuidveen. Beide wegen lopen over de Kamp van Steenwijk. Bij Halfweg is de skyline van Steenwijk goed te zien, zoiets moet vanaf het kerkpad over het land van Van der Kolk ook zichtbaar zijn geweest. 

Het advies van Gedeputeerde Staten: hij had het land niet moeten kopen maar hij kan het nu ook weer verkopen en elders zijn bedrijfsvoering voort gaan zetten. In de jaren die er op volgen (1874 en 1875) lezen we in de raadsnotulen niet of Van der Kolk nog een keer in de pen is geklommen. Als hij dat al gedaan zou hebben dan zou dat een bezwaar moeten zijn op het advies van Gedeputeerde Staten en dan zou het in de correspondentie in Zwolle terug moeten komen. 

Afbeelding: auteur